پارسی ناب نود سال پیش از امروز درافغانستان

   درست نود  سال پیش از امروز پدر ژونالیزم افغانستان محمود طرزی کسیکه اولین نشریه ( سراج الاخبار افغانیه ) را به زبان ناب پارسی دری  نشر نمود که دراین نمونه بجز از نام ولقب امیر- سراج المله والدین - امیر حبیب الله خان دگر تمام واژگان به پارسی ناب نوشته شده است.(۱)
  محمود طرز کسی بود که خدمات شایانی به فرهنگ ادبیات کشور انجام داد که کتاب ها ومقالات زیادی دارد که مجموعه مقالات محمود طرزی چاپ شده در سراج الاخبار افغانیه به بیشتر از پنجصد مقاله می رسد که در سال ۱۳۵۵ خورشیدی به کوشش دکتور روان فرهادی در کابل به  چاپ رسید. وی سفرهای به ایران - ترکیه - - پاکستان امروزی- عراق سفر نموده است که به زبان های ترکی - عربی- فرانسه یی و اردو تسلط داشت وی پیش آهنگ در زمینه ادب وفرهنگ در تاریخ معاصر کشور دانست  وی رمان های ((ژول ورو)) ویک رمان دگر فرانسه یی (( گزاویه دومونتیه پن)) را به زبان پارسی دری ترجمه نموده چاپ کرد ویکی از کسانی بود که برای نخستن بار لهجه هزارگی را ثبت وضبط کرد.

نمونه پارسی دری ناب
۹۰ سال پیش از امروز
درافغانستان

آغاز به نام ایزد بخشنده و مهربان

سپاس وستایش بیرون از شمار مر آفریدگاری را سزاست که  خامه ی دو زبان را توانایی گویایی بخشید. درود  بر روان پاک پیمبر برگزیده یی رواست که پیروان کیش خوب خود را آموزش دانش بدمید. خاندان ویاران او را دوستی وفروتنی به جاست که کارهای پسندیده ی هر کدام شان رهبر بختیاری ونیکویی مایان گردید. سراج المله والدین امیر حبیب الله خان را  خداوند زمین وآسمان تا سال های درازی بر اورنگ جهانبانی شان پایدار و آرام دارد تا گروه پر شکوه افغان وخاک پاک افغانستان به سایه دانش پروری ها و داد گستری های شان برتری ها وبختیاری های بی اندازه را سزاوار گردد و  مردمک دیده ی روی زمین وزمینیان شود.
   سپاس پروردگار بزرگ خود را به چه زبانی به جای آورده خواهیم توانست که ما را توانایی داد تا سال سوم این نامه گرامی (( چراغ پیام افغانی)) را به انجام رسانیده به سال چارمینش آغاز نمودیم. واین نیست مگر به سایه ی دانش پیرایه ی نکویی خواه فرخنده گی همراه بزرگ ما. دراین سه سال بسیارچیز ها گفتیم ونوشتیم آرزوی یگانه ی نا توانانه ی ما همین بود وهمین خواهد بود که در راه بیداری وآگاهی برادران هم زمین وهم آیین خود یک کوششی به جا آورده باشیم. امید است که یک کمکی برین آرزوی خود کامیاب هم باشیم. با این هم ا زناتوانی وزبونی خامه ی شکسته گی چغانه در این نامه یاری ترانه همواره کو تهی ورزیده ایم وچنانچه شاید وباید نه نوشته یی نگاشتیم ونه گفته یی گفتیم.
   از درگاه ایزد دانای بینای توانا امید وار آمرزش وازخواننده گان فرهنگ منش آرزومند پوزش می باشیم.

خوب با بعد سیاسی این گفتار کاری نداریم تنها زبان ادبی این نوشته را نگاه میکنم که محمود طرزی ۹۰ سال پیش از امروز واژه های چون ـ کیش ـ اورنگ ـ جهانبانی ـ داد گستری ـ نا توانانه وغیره.. را در  نوشته  خویش استفاده نموده بود که شاید واژه ـ جهانبانی ـ نمونه باشد که در کشور های همسایه پارسی زبان تا این زمان مورد استفاده قرار نگرفته باشد.

  اگر به همین گونه ادبیات وفرهنگ ما رشد می نمود حدس باید زد که امروز ادبیات وفرهنگ مان وضعیت بهتری می داشت.

۱- زریاب , رهنورد, چه ها که نوشتیم ! ۱۳۸۲ خورشیدی, کابل شهرنو موسسه انتشارات عرفان و کتاب خانه ملی ایران