چند سخن با همزبانان ایرانی

باور غالب در ایران اینست که ای کشور خاستگاه زبان پارسی است واین زبان نیز به دست مردم ایران به دگر پارسی زبانان شناسانده شده است. ولی این تصور درستی نیست زبان وادب پارسی درایران کنونی پیشنه ای در حد ماروالنهر و یا خراسان (افغانستان) نداشته است.

  رسمیت زبان پارسی کنونی در ماورالنهر تثبیت شد یعنی تختگاه سامانیان بیشتر شاعران سده های نخستین ادب پارسی یا از ماورالنهر برخاسته اند و یا از خراسان قدیم که فقط بخشی از آن در ایران کنونی واقع شده است.

   حنظله بادغیسی محمد وصیف سگزی رودکی سمرقندی ابوشکور بلخی رابعه بلخی شهید بلخی عماره مروزی اوالموید بلخی اثیر الدین اخسیکتی دقیقی توسی منجیک ترمذی کسایی مروزی- فردوسی توسی- فرخی سیستانی- عنصری بلخی- و منوجهر دامغانی همه شاعران نواحی شرقی این قلمرو هستند وازاین میان فقط توس درایران واقع شده است. کسانی مانند غضایری رازی و منطقی رازی هم از ری بر خاسته اند. غالبن به دربارهای مشرق وابستگی دارند. بدین ترتیب ما تا حوالی سده ششم شاعران بسیار معروفی از نواحی مرکزی وغربی ایران کنونی ندارم.

   نخستن شاعران بزرگ اصفهان جمالدین اصفهانی سده ششم است و نخستین شاعران بزرگ شیراز سعد شیرازی است. نخستین شاعران برجسته آذربایجان قطران تبریزی - ابوالعلاء گنجوی - نظامی گنجوی و خاقانی شروانی هستند که بازهم به سده ی پنجم وششم تعلق دارند.

این نوشتار برگرفته شده از کتاب(همزبانی وبی زبانی) محمدکاظم کاظمی افغانستانی می باشد که حالان در تهران زندگی میکند