پیوند شب یلدا با افغانستان

 نگاهی کوتاه به یلدا :
   شب یلدا آخرین شب ماه قوس  ودرازترین شب سال می باشد که  فردای این شب (چله)  را می گویند و در برخی  مناطق کشور از این شب پذیرایی میکنند. شب یلدا یا شب جله از دیر زمانی  با این سرزمین پیوند دارد و ریشه آن به ۷۰۰۰ هزار سال پیش از امروز می رسد. بلخ نخستین سرزمینی می باشد که تاریخ را به دنیا هدیه داد یعنی نخستین روز تاریخ از بلخ شروع می شود به همینگونه آریایی که درین مرزبوم زیست داشتند کشاروز بودند و روی همین همیشه کوشش میکردند تا برای بهبود کشاورزی خویش سال و ماه را بدانند به همین گونه جشنها زیادی را در هر موسم از سال میگرفتند. که از انجمله یکی هم جشن شب یلدا می باشد که تا هنوز در سرزمین ما و در بین پارسی زبانان جهان در آخرین شب فصل پاییز از این شب(یلدا) تجلیل میکنند. و با روشن نمودن آتش و نهادن میوهای گوناگون مانند تربوز- اجیل- انار و همچنان شیرینی ها رنگارنگ و در برخی از کشور ها با پای کوبی ها فال گرفتن از دیوان حافظ شیرین سخن  و گذاشتن درخت کاج شب یلدا خوش آمدید می گویند.
یلدا چه معنی میدهد؟
یلدا واژه سریانی بوده به معنی زایش مهر یا زایش آفتاب می باشد که این واژه  در زمان حکومت ساسانیان وارد سرزمین آریانا شده است که این شب پیوند دارد به ۷۰۰۰ سال پیش از امروز به آیین مهر یا میترا به باور گذشته ها شب یلدا یا درازترین شب سال نماد تاریکی و اهریمنی می باشد که فردای آنرروز دوباره رزو ها دراز شده و آفتاب بیشتر می تابد چرا که در نزد پیشنان شب نماد اهریمن و روز نماد اهوارایی بود به همین سبب این شب به امید فردا تجلیل میکردند همچنان د رزمانه گذشته سال را به سه بخش جدا نموده بودند که هربخش آن ۴۰ روز بود و شروع سال را همین فردای شب یلدا میدانستند که بعد ها به ۴ بخش جدا شد که هر ۳۰ روز می باشد.
تاثیر شب یلدا بالای دگر اقوام:
امروز در قمست های زیادی از کره خاکی از این شب به نام ها وباور های مختلف پذیرایی میکنند اما ریشه تمام آنها به همین شب چله می انجامد, این فرهنگ آریایی از طریق مانویان وارد اروپا شد از اینکه بسیار از اروپایی ها به آیین مهر گرویده بودند همه از این شب تجلیل میکردند زمانیکه عیسویت ظهور کرد وآهسته آهسته در اروپا نفوذ نمود در سده چهارم میلادی در میان ترسایان به عنوان جشن تولد عیسی به هستی خود ادامه داد. از اینجا آشگار می شود که عسویت نتوانست این فرهنگ را ریشه کن کند اما به گونه دگر و بنام زاد روز عیسی تا به امروز از این شب بنام کرسمس تجلیل می شود اما ریشه آن به ۷۰۰۰ هزار سال پیش در بلخ باستان بر میگردد.
یلدا از دید سراینده گان زبان پارسی دری:
پروین اعتصامی میگوید:
از عمر رفته نیز شماری کن
مشمار جدی وعقرب جواز را
درواست کاروان سر ز ینجا
شمعی بیاید این شب یلدا را
عبید زاکانی
ای لعل لب به دلنوازی مشهور
وی روی خوشت به ترکتازی مشهور
با زلف تو قصه ای است مارا مشکل
همچون شب یلدا به درازی مشهور
یا شاعر دگر می گوید:
نظری به روی تو هر بامداد نوروزیست
شب فراق تو هرشب که هست یلدا ست
یا
باد آسایش گیتی نزند بر دل ریشی
صبح صادق نرود تا شب یلدا نرود


پایان سخن:
بعد از اینکه تا اندازه در باره شب یلدا دانستیم و از چگونگی برگذاری این شب در جوامع مختلف دنیا آگاه شدیم پس بر ما وارثین و بازمانده های این فرهنگ کهن آریایی لازم می باشد تا از این شب(یلدا) وفرهنگ های خود پاسبانی نماییم و فرزندان خویش را در روشنایی این چنین باور های پسندیده قرار بدهیم تا همه سر بلند و پیروز زندگی کنیم
فردای یلدا  به  همدیارانم و همتبارانم شاد باد
همیشه چون درخت کاج سر سبز و چون آفتاب بدرخشید
محمد جان آریا